Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel OCTAS
De Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) is een commissie die is opgericht om te onderzoeken hoe het arbeidsongeschiktheidsstelsel in Nederland kan worden verbeterd en toekomstbestendig kan worden gemaakt. Momenteel staat het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel onder druk. Dit komt met name door een tekort aan verzekeringsartsen bij UWV. UWV kampt met forse achterstanden waardoor ze WIA beoordelingen niet binnen de termijn kunnen uitvoeren. Te late beoordelingen door UWV leidt tot de onderstaande gevolgen:
- Er worden meer meldingen te late beslissing gedaan. Werknemers ontvangen hiervoor een vergoeding die kan oplopen tot maximaal € 1.442. Veelal moet deze maximale vergoeding volledig worden uitgekeerd omdat UWV simpelweg niet de capaciteit heeft na deze melding alsnog tijdig te beoordelen.
- UWV verstrekt een voorschot op de WIA uitkering indien ze niet tijdig kunnen beslissen. Als beleidsregel heeft UWV dat deze niet terug vorderbaar kan zijn. Dit heeft UWV in overleg met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid besloten en hiervan is een persbericht verschenen op de website van UWV op 30 augustus 2021. Het komt nogal eens voor dat werknemers maandenlang een voorschot ontvangen, en bijvoorbeeld achteraf geen recht op een WIA-uitkering hebben. En bijvoorbeeld ook geen recht meer op een WW-uitkering. Hierdoor is er onterecht een te lang voorschot verstrekt door UWV, welke niet teruggevorderd kan worden omdat UWV nalatig is geweest door de te late beoordeling. Een simpel voorbeeld van een dergelijke situatie is dat een werknemer een WIA-aanvraag heeft ingediend. Welke bijvoorbeeld een half jaar na de wachttijd (2 jaar ziekte) wordt beoordeeld, en blijkt dat hij 0-35% arbeidsongeschikt wordt verklaard. Dan ontstaat er geen recht op WIA, maar een WW-uitkering. Als deze werknemer dan slechts recht heeft op een basis WW-uitkering van 3 maanden omdat hij niet aan de jareneis (4 uit 5 eis) voldoet. Heeft UWV onterecht 3 maanden voorschot verstrekt. Het gevolg hiervan is dat er onterecht overheidsgeld is verstrekt.
- Werknemers weten doordat ze lang op een beoordeling moeten wachten niet waar ze aan toe zijn. Wij merken dat dit kan leiden tot een toename van klachten waardoor ze nog verder worden teruggeworpen in hun herstel. Een feit is dat onzekerheid een belangrijke oorzaak van stress is die het psychische en fysieke welzijn negatief kan beïnvloeden. Achterstanden zijn hierbij niet helpend.
- Doordat werknemers niet weten wat de uiteindelijke mate van arbeidsongeschiktheid is. Zijn zij bang om re-integratiekansen te benutten. Omdat ze niet weten welke gevolgen dit voor hun toekomstige uitkering heeft. Werknemers zijn angstig dat bijvoorbeeld het aanvaarden van tijdelijk werk negatieve consequenties voor hun uitkering heeft omdat UWV dit kan meewegen in hun beoordeling. Hierdoor nemen werknemers die in theorie wel kunnen en willen werken niet deel aan de arbeidsmarkt. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt is dit zonde.
Wil je snel een beeld krijgen van de verschillende varianten met de bijbehorende ideeën uitgewerkt door OCTAS? Check dan de onderstaande video:
Informatie OCTAS
- Lees al het nieuws hierover
- 3 varianten ter verbetering
- Herindeling arbeidsongeschiktheidsstelsel
Neem contact op
Wij vertellen je graag meer hierover.
De 3 varianten van de OCTAS commissie
Naast de bovenstaande ontwikkelingen is de OCTAS commissie in het leven geroepen vanwege verschillende uitdagingen en ontwikkelingen op het gebied van arbeidsongeschiktheid, zoals de stijgende kosten van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en lasten voor werkgevers.
Op 29 februari heeft OCTAS een advies uitgebracht aan het kabinet, waarin drie varianten voor mogelijke hervormingen van het arbeidsongeschiktheidsstelsel zijn uitgewerkt, deze tref je hieronder:
- Huidig stelsel beter: Deze variant is gericht op het verbeteren van het huidige stelsel door middel van aanpassingen en optimalisaties, zoals het efficiënter maken van de beoordeling van arbeidsongeschiktheid en het verbeteren van de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers. De uitkering wordt eenvoudiger, vooraf weten zieke werknemers waar zij aan toe zijn. De beoordeling door UWV wordt op deze manier ook eenvoudiger. Onder andere de manier van beoordelen en rol van verzekeringsartsen is hierbij onder de loep genomen. De arbeidsongeschiktheidsdrempel gaat omlaag naar 25%. Dit betekent dat wanneer er meer dan 25% arbeidsongeschikt is een werknemer in aanmerking komt voor een WIA-uitkering. De hoogte hiervan wordt gebaseerd op het laatstverdiende loon voor uitval, zoals dat nu ook berekend wordt. Een zieke werknemer ontvangt daarvan nog 70%. Eventuele inkomsten die een werknemer daarnaast nog kan verdienen worden gekort op deze uitkering. Een IVA uitkering, waarbij getoetst moet worden of iemand duurzaam arbeidsongeschikt is wordt afgeschaft. Dit maakt voor verzekeringsartsen het minder complex en zal leiden tot minder werkdruk bij verzekeringsartsen. Iedereen die meer dan 25% arbeidsongeschikt is komt voor een en dezelfde uitkering in aanmerking. Vooraf weten zieke werknemers waar zij aan toe zijn. De loondoorbetaling tijdens ziekte is en blijft 2 jaar voor werkgevers, dit betekent dat werkgevers bij deze variant zieke werknemers, net zoals nu het geval is 2 jaar lang moeten doorbetalen en alle bijbehorende re-integratie inspanningen moeten uitvoeren.
- Werk staat voorop: Deze variant legt de nadruk op het stimuleren van werk en participatie, bijvoorbeeld door het aanmoedigen van arbeidsongeschikte personen om (deels) te blijven werken en door het bieden van ondersteuning en begeleiding bij re-integratie. Na twee jaar zal er een andere manier van beoordelen en uitkering komen. Er komt dan geen WIA-beoordeling maar er re-integratieuitkering beoordeling. Deze beoordeling hoeft niet door verzekeringsartsen te worden gedaan, maar kunnen arbeidsdeskundigen bijvoorbeeld uitvoeren. De re-integratieuitkering kan 3 tot 5 jaar duren. Pas daarna zal beoordeeld worden of een werknemer in aanmerking komt voor een arbeidsongeschiktheid einduitkering. De re-integratieuitkering, is net zoals bij variant 1, het huidige stelsel beter, 70% van het laatstverdiende loon. De verzekeringsartsen van UWV komen bij deze variant in de meeste gevallen pas na 5-7 jaar na arbeidsongeschiktheid in actie/beeld. Door tijdig in te zetten op re-integratieactiviteiten hopen ze met deze variant zieke werknemers eerder in beweging te krijgen, waardoor een uiteindelijke einduitkering beoordeling achterwege blijft. De rol en manier van re-integreren met bijbehorende re-integratiebedrijven zal hier een belangrijkere rol krijgen die nog nader uitgewerkt moet worden. Ook bij deze variant is het zo dat de loondoorbetaling tijdens ziekte 2 jaar is voor werkgevers.
- Basis voor werkenden: Deze variant richt zich op het creëren van een solide basis voor werkenden, onder andere door het versterken van sociale zekerheid en het bieden van meer zekerheid en bescherming bij arbeidsongeschiktheid. Bij deze variant komt er één basisverzekering voor ziekte en arbeidsongeschiktheid. De verzekeringsarts stelt na 2 jaar ziekte vast wat de beperkingen en mogelijkheden zijn. Vervolgens wordt er gekeken wat iemand nog wel kan uitvoeren en worden er functies geduid die iemand in theorie nog kan uitvoeren. Het loon van deze functies wordt vergeleken met het oude loon. Dit bepaalt uiteindelijk het arbeidsongeschiktheidspercentage. De drempel voor het wel of niet arbeidsongeschikt zijn is en blijft 35%. Ook bij deze variant komt het recht op een IVA-uitkering te vervallen waardoor duurzame arbeidsongeschiktheid niet meer getoetst hoeft te worden. Werknemers worden verplicht zichzelf aanvullend te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Hierdoor is het inkomen van werknemers beschermd, en wordt ervoor zorg gedragen dat werknemers niet fors terugvallen in inkomen. De overheid gaat deze verzekeringen vertrekken, en erop toezien dat de benodigde premies hiervoor geint worden. Ook bij deze variant blijft de loondoorbetalingsverplichting voor werkgevers 2 jaar.
Vervolg na OCTAS eindrapport
Het eindrapport van OCTAS is inmiddels gedeeld met de tweede kamer. Verdere ideeën/suggesties over hoe het huidige stelsel nog meer te verbeteren worden niet meer in behandeling genomen. Met het opleveren van de eindrapportage zit het werk van de commissie erop. Het is nu aan het kabinet om te beslissen welke variant verder zal worden uitgewerkt en uiteindelijk mogelijk wordt geïmplementeerd. Op dinsdag 14 mei 2024 zal er een commissiedebat plaatsvinden over dit onderwerp, waarbij verschillende belanghebbenden hun standpunten zullen uiteenzetten. Er zijn al tal van vragen ingeleverd door Kamerleden. Deze zullen beantwoord worden. De varianten hebben nogal een impact op het huidige stelsel. Het is voor Kamerleden erg lastig in te schatten welk exacte effect en impact deze varianten hebben op het huidige stelsel. Aangezien de wet en regelgeving omtrent verzuim complex is. En je het totaalplaatje moet kunnen overzien over de rol en uitvoering per stakeholder. Werkgevers, werknemers, UWV en arbodiensten zijn de stakeholders in dit verhaal.
Het kan lang duren voordat er duidelijkheid komt over welke variant zal worden gekozen en welke exacte veranderingen er zullen plaatsvinden in het arbeidsongeschiktheidsstelsel. Het feit dat er momenteel nog steeds geen nieuw kabinet is, kan het proces vertragen en de besluitvorming bemoeilijken.
Voor ons als arbodienst is het belangrijk om deze ontwikkelingen nauwlettend te volgen, omdat eventuele wijzigingen in het arbeidsongeschiktheidsstelsel grote impact kunnen hebben op de verzuimbegeleiding voor werkgevers en werknemers. Zodra er meer bekend is over de uitkomsten van het commissiedebat en de beslissingen van het kabinet, zullen wij dit naar buiten brengen.
Liever direct contact?
Pieter staat voor je klaar om je hierover meer te vertellen
Gerelateerd uit de kennisbank
